O galego e a medicina

Foto: Feísmo Lingüístico. O termo correcto en galego é padiola.

Hai xa uns anos, levei o meu caderno de prácticas a un ilustre catedrático de Anatomía para que me asinase a correspondente sesión clínica. Como galegofalante que son puxen en galego o título da dita sesión, polo que no caderno aparecía escrito «Ombro doloroso». No momento de ir asinar, decorreu o seguinte diálogo.

—Eso no te lo firmo.

—Desculpe, por que non mo quere asinar?

—¿Has leído lo que has puesto?

—Ah! Dío polo de "ombro"? É que en galego non leva hache.

—¿Cómo que está en gallego? ¿En gallego no sería "dooroso"?

—Non...

—Venga, venga —dixo mentres asinaba— como quieras.

O preocupante desta anécdota non é que o home non soubese que ombro, como úmero, veñen do latín umerus, polo que etimoloxicamente non levan h. O preocupante é que un catedrático que naceu na Galiza, que se formou na Galiza, que exerce na Galiza e que é membro da Real Academia de Medicina e Cirurxía da Galiza descoñeza e menosprece a lingua propia do seu país. E non, por desgraza non é un feito isolado. Non hai máis que ver as sinalizacións de case calquera hospital galego, onde aparece sistematicamente o castelanismo *neumoloxía, cando en galego non hai máis forma que pneumoloxía.

Mais xa non é só o desleixo, senón a falta de oportunidades. A día de hoxe, na única facultade de Medicina da Galiza, as aulas en galego son totalmente residuais. Pode variar segundo a promoción, mais na miña só tiven tres profesores que falasen na nosa lingua. Vaia, catro se contamos un que non nos deu máis que tres ou catro aulas dunha hora. Tendo en conta que, de modo xeral, temos uns catro profesores por materia e unhas dez materias por ano, nun total de seis anos... que porcentaxe representa iso? 5%, tirando polo alto? E sen entrar a valorar a calidade do galego que falan, entre coniuxes (cónxuxes) e abrochos de lexionela (surtos ou brotes).

Entón, neste panorama, cando unha persoa acaba a súa formación médica, non ten idea de cal é a forma galega dos termos médicos. E así, se quere usar o galego con normalidade na súa profesión, na maioría dos casos verase na obriga de usar o termo castelán que lle é familiar, axudando a deturpar un pouco máis o noso xa deostado idioma. Mais aínda hai esperanza. Se tomamos consciencia da situación e nos preocupamos por usar os termos galegos, aos poucos iremos naturalizándoos, espallándoos e favorecendo que a xente os coñeza. Para iso déixovos dous documentos de grande utilidade:

• Dicionario Galego de Termos Médicos (.pdf)
• Vocabulario de Medicina (galego-español-inglés-portugués) (.pdf)

(Nota: Os exames da carreira son practicamente todos tipo test, coas preguntas redactadas en castelán. Entón, o noso dereito a responder na lingua que queiramos redúcese a escribir un xe, un xis ou un equis.)